Nazal Septum Perforasyonu
En sık nedenleri geçirilmiş burun operasyonları veya travmalarıdır. Bunların dışında sistemik hastalıklar sınıfında (tüberküloz, sifilis, sarkoidozis, Wegener Granülomatöz Hastalığı, Asipergillozis, Mukormikozis vs.) sayabileceğimiz birçok önemli hastalık da septum perforasyonlarına neden olabilir. Ek olarak, burun karıştırma, burunda yabancı cisim, kokain kullanımı, tümörler de perforasyon nedenleri arasında sayılabilir.
Nazal septum perforasyonları; geçmişte özellikle submukozal rezeksiyon adını verdiğimiz, burun orta bölmesi kıkırdak ve kemiğinin önemli bir bölümünün çıkartıldığı tekniğin uygulanmakta olduğu yıllarda günümüze göre çok daha fazla görülmekteydi. Endoskop kullanımının yaygınlaşması, daha konservatif yöntemlerin geliştirilmesi, baskılı tampon kullanımından uzaklaşılmaya başlanmış olması sayesinde septum delinmelerinde belirgin azalma görülmektedir.
Burun içinde kabuklanma, kanama gibi sorunlara neden olabilir. Küçük çaplı olanlarda her nefes alış verişte ıslık sesine benzer ses duyulabilir.
Septumda perforasyon belirlendi ise tedavisi çeşitli cerrahi yaklaşımlar olmaktadır. Cerrahi yaklaşımlardan en basit sayılabilecek olanı özel yapılmış medikal silikon buton yerleştirilmesidir. Bu uygulamayı çok pratik olmakla beraber, doğal olmayan bir yöntem olması, başka bir deyişle yabancı bir maddeyi burun içine koymamak için oldukça seyrek olarak yapıyorum. Temizlenme sorunları veya burun içinde koku oluşturması azımsanmayacak oranda görülmektedir.
Tedavi
Bireysel tercihim; olabildiğince doğalı elde etmek amacı ile endoskopik görüş altında, burun içinde yerel mukoza flepleri çevirerek, gerekli olursa kulak kepçesi veya kaburga kıkırdaklarından parça almak üzere bu perforasyonları kapatmaya çalışmaktan ibarettir. Bir santim altındaki peforasyonlarda başarı şansı çok yüksektir. Kartilaj (kıkırdak) alınma gerekliliği de hemen daima olmamaktadır.
1-2 cm arsındaki perforasyonlarda da yüksek kapanma oranları sağlanabilmektedir. Daha büyük perforasyonlarda destek için mutlaka kulak veya kaburga kartilajı gerekli olmaktadır. Kıkırdağın alındığı alanlarda, örneğin kulak kepçesinde kozmetik defekt hemen daima beklenmezken, kaburgadan alınması halinde ciltte küçük bir kesi izi görülebilir. Doku kültürü tekniklerinin gelişmesi, kültür ortamında üretilmiş kartilaj kullanımına da olanak sağlayacaktır, ancak maliyeti artıran bir durumdur.
Septum perforasyonu burun fizyolojisini önemli oranda bozma potansiyeline sahip bir durum olup, burunda koku, kabuklanma, ıslık sesi gibi olumsuzluklara neden olması ile sosyal, kanamalar yapması ile tıbbi sorundur. Tedavisi cerrahi uygun bir yöntemin seçilmesi ile deliğin onarılmasıdır.
Sistemik hastalıklar veya tümör varlığında tedavi başarısı düşmekte, hatta büyük tümör cerrahisi durumunda tümör bırakmamak adına septumun tümör yayılmış alanlarının da çıkartılan parçaya dahil edilmesi gerekmektedir. Ancak burada amaç hastanın öncelikle yaşamının güvenli bir şekilde korunması, kurtarılması olmaktadır. Tümör cerrahisi, ardından radyoterapi de uygulanmış ise ne yazık ki perforasyon onarımının başarı şansı çok düşüktür.
Prof. Dr. Haluk Özkarakaş
KBB & Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı
